Znowu kilka pytań z historii wojen, które od tylu setek lat nękają ludzkość. Ciągle jeszcze niestety wielu ludzi wyobraża sobie, że jest to jedyny sposób załatwiania międzynarodowych konfliktów. Nie ulega też kwestii, że wojny zostawiły znacznie więcej śladów w dawnych kronikach niż osiągnięcia cywilizacyjne, i więcej o nich wiemy niż np. o kulturze materialnej ubiegłych stuleci. Pytania niniejsze dotyczą sławnych bitew na morzu i lądzie, które stoczono w przeszłości. Trzeba dać odpowiedź, kto z kim wygrał bitwę. A może potraficie wskazać wodzów stron walczących?
1. Salamina
2. Akcjum
3. Legnica
4. Obertyn
5. Lepanto
6. Kirchholm
7. Kłuszyn
8. Trafalgar
9. Grochów
10. Sadowa
Odpowiedzi:
1. Bitwa morska z Persami, stoczona za namową Temistoklesa przez Greków koło wysepki Salaminy, w pobliżu Aten, w roku 480 p. n. e., zakończyła się zwycięstwem Ateńczyków. Temistokles sam dowodził flotą grecką. Flota perska została niemal całkowicie unicestwiona. W obawie, aby nie zostać odciętym, król Kserkses musiał się wycofać do Azji.
2. Pod Akcjum w roku 31 p.n.e. Oktawian odniósł zwycięstwo nad swym dawnym sojusznikiem Antoniuszem. Antoniusz uciekł do Egiptu, gdzie wraz z Kleopatrą skończył śmiercią samobójczą. Oktawian został jedynym władcą Rzymu, przez co właściwie upadła ostatecznie dawna republika, mimo że formalnie pozostały jeszcze jej instytucje.
3. Panowanie Tatarów za chana Temuczina (Czingis chana) w XIII w. rozciągało się od Chin aż do Wołgi. Pod wodzą wnuka Temuczina, Batuchana, ruszyli oni na dalsze podboje. Poważny opór stawił im dopiero książę Henryk Pobożny pod Legnicą na Śląsku w 1241 r. Chociaż poniósł klęskę i sam poległ, powstrzymał pochód tatarski.
4. Obertyn — miejsce świetnego zwycięstwa odniesionego 22 sierpnia 1531 r. przez hetmana Jana Tarnowskiego nad kilkakrotnie silniejszym wojskiem hospodara mołdawskiego Piotra. Hetman zastosował metodę walki obronno-zaczepnej w oparciu o wozowy tabor i okopy. Udało mu się ściągnąć siły Wołochów na jedno skrzydło, a zaatakować drugie. Zwycięstwo nie zostało jednak wykorzystane przez Polaków.
5. Lepanto — port u wejścia do Zatoki Korynckiej, gdzie 7 października 1571 r. połączona flota hiszpańsko-wenecko-papieska pod wodzą Don Juana d’Austria zniszczyła flotę turecką, dowodzoną przez Ochiali Paszę. Przewaga Turków na Morzu Sródziemnym została złamana. Wielki obraz przedstawiający bitwę pod Lepanto można oglądać w zbiorach wawelskich.
6. Pretensje Zygmunta III Wazy i jego następców do korony szwedzkiej wtrąciły Polskę w szereg wojen ze Szwecją. W bitwie pod Kirchholmem, położonym 13 km od Rygi, hetman Karol Chodkiewicz odniósł w 1605 r. walne zwycięstwo nad Szwedami dowodzonymi przez Karola Sudermańskiego. W bitwie tej odznaczyła się po raz pierwszy husaria polska.
7. Gdy car Wasyl Szujski zawarł przymierze z Karolem IX szwedzkim, Zygmunt III, zaniepokojony tym sojuszem, wypowiedział mu wojnę, podnosząc pretensje do tronu moskiewskiego. Oblężono Smoleńsk. Zmierzające mu na odsiecz wojska szwedzko-moskiewskie rozgromił pod Kłuszynem 4 lipca 1610 r. hetman Stanisław Żółkiewski, dzięki świetnym atakom jazdy polskiej.
8. Trafalgar — przylądek w południowej Hiszpanii, na wybrzeżu Atlantyku. W jego okolicy flota angielska pod Nelsonem i admirałem Collingwoodem pobiła w roku 1805 flotę francusko-hiszpańską pod wodzą Villeneuve’a. Zwycięstwo to udaremniło przygotowaną przez Napoleona wyprawę na Wyspy Brytyjskie i zapewniło Anglii przewagę na morzu w XIX w.
9. Grochów, wieś na prawym brzegu Wisły (dziś dzielnica Warszawy), upamiętnił się wielką bitwą, którą stoczyły tu 25 lutego 1831 r. wojska polskie pod dowództwem Chłopickiego i Radziwiłła z przeważającymi siłami rosyjskimi pod gen. Dybiczem. Krwawa bitwa (słynna walka o Olszynkę, w czasie której Chłopicki został ranny) pozostała nie rozstrzygnięta.
10. Sadowa — wieś w północnych Czechach, obok Hradca Kralovego (Koniggratz). 3 lipca 1866 r. stoczyły tu wojska pruskie pod wodzą Wilhelma I zwycięską i rozstrzygającą o losach wojny prusko-austriackiej bitwę z armią austriacko-saską pod wodzą gen. Benedeka. Przegrana wojna zadecydowała o supremacji Prus w Niemczech na niekorzyść Habsburgów.
