Polacy nie byli narodem morskim. W okresie wielkich odkryć nie znajdziemy polskich nazwisk wśród śmiałych żeglarzy zdobywających nowe lądy. Dotarł do Brazylii w XVII w. Krzysztof Arciszewski, ale była to raczej misja wojskowa. Że jednak nasi rodacy mieli żyłkę podróżniczą i badawczą, że interesowały ich nieznane obszary ziemi, o tym świadczą niżej podane nazwiska polskich podróżników i badaczy. Czy potraficie wskazać, jakie terytoria badali lub zwiedzali?
1. Michał Boym
2. Henryk Czeczott
3. Benedykt Dybowski
4. Józef Kowalewski
5. Stefan Rogoziński
6. Edmund Strzelecki
7. Jan z Kolna
8. Bronisław Grąbczewski
9. Benedykt Polak
10. Wacław Rzewuski
Odpowiedzi:
1. Michał Boym, jezuita, rodem ze Lwowa, wysłany jako misjonarz podróżował od 1643 r. po Chinach. Opracował atlas chiński, posługując się urzędowymi mapami chińskimi. Napisał kilka prac po łacinie o tamtejszych stosunkach, m. in. “Flora Sinensis”, tj. „Flora chińska” (1656), oraz dzieło o medycynie chińskiej. Bez śladu przepadł jego katechizm chiński.
2. Henryk Czeczott, inżynier górniczy, profesor Akademii Górniczej w Krakowie, odbywał liczne podróże w celach naukowo-technicznych. W 1913 r. był kierownikiem ekspedycji do poszukiwań złota i kruszców w Ałtaju syberyjskim i mongolskim. Wynikiem prac ekspedycji było zbadanie ogromnych obszarów, nie znanych do owego czasu, oraz odkrycie wielu złóż mineralnych.
3. Benedykt Dybowski, przyrodnik-lekarz, za udział w powstaniu styczniowym skazany na karę śmierci, którą mu potem zamieniono na 12 lat katorgi, przybył w 1865 r. nad Bajkał, gdzie z trzema współwygnańcami zajął się badaniem fauny Jeziora Bajkalskiego i dowiódł jej ogromnego bogactwa. Po odzyskaniu wolności wyprawił się na Kamczatkę, Sachalin, Wyspy Kurylskie i Komandorskie.
4. Józef Kowalewski za przynależność do towarzystwa filomatów został zesłany do Kazania. Zabrał się tam do badania życia nie znanych ludów azjatyckich i języków wschodnich. Podróżował po niedostępnych i nie znanych częściach Mongolii i Chin. Kowalewski zapoczątkował naukowe badanie Mongolii. Ogłosił dwutomowy słownik mongolsko-rosyjsko-francuski.
5. W latach 1882—1884 Stefan Rogoziński zorganizował polską wyprawę do Kamerunu w Afryce Zachodniej. Wynikiem jej było odkrycie katarakt na rzece Mungo, jeziora M’Bu (nazwanego na cześć finansującego ekspedycję Tyszkiewicza jeziorem Benedykta), nakreślenie nowej mapy krajów Bakundu. Rogoziński napisał rozprawę o narzeczu plemienia Bakwiri i zgromadził bogate zbiory etnograficzne.
6. Edmund Strzelecki po upadku powstania listopadowego odbywał liczne podróże naukowe. Zwiedzał Amerykę Północną i Południową, Indie Wschodnie, Nową Zelandię, Jawę, Egipt. W 1839 r. przybył do Australii, badał Tasmanię oraz południowo-wschodnią część kontynentu. W lutym 1840 r. ustalił najwyższy szczyt Alp Australijskich i nazwał go Górą Kościuszki.
7. Jan z Kolna, domniemany polski odkrywca Ameryki, miał z polecenia duńskiego króla Krystiana I wylądować w 1476 r. na wybrzeżu Labradoru. Prawdopodobnie dotarł tylko do Grenlandii. Zarówno ten fakt, jak i narodowość żeglarza nie zostały dotychczas w nauce wyświetlone. W źródłach występuje pod mianem Scolnus, Scolvus, Scolus.
8. Bronisław Grąbczewski, podróżnik polski w służbie rosyjskiej, badał Turkiestan, Pamir, Kandżut, północny Tybet i Kaszgarię w latach 1876—1889. Zgromadzone przez niego zbiory przyrodnicze i inne, jak np. zdjęcia marszrutowe przeszło 10 000 km w krajach przedtem nie zbadanych, rozszerzyły znacznie naszą wiedzę o Azji Środkowej.
9. Benedykt Polak, franciszkanin z Wrocławia, był jedynym towarzyszem podróży do Tatarii słynnego Włocha Jana de Piano Carpino, który w latach 1245—1247 z ramienia papieża udał się do Karakorum, stolicy wielkiego chana Mongołów, położonej w północnej części pustyni Gobi. Sprawozdanie, jakie złożył po powrocie w Rzymie, świadczy, że był bystrym obserwatorem.
10. Wacław Rzewuski, orientalista i podróżnik. Położył poważne zasługi w organizacji naukowego badania Wschodu. Założył towarzystwo orientalistów w Wiedniu i wydawał czasopismo fachowe. W 1815 r. udał się w podróż na Wschód. Przebiegał Arabię w stroju Beduina, zdobył wzięcie i szacunek wśród tamtejszej ludności i miano emira.
