Przestaliśmy już traktować historię jako dzieje wojen. Uwzględniamy w szerokim zakresie zagadnienia społeczne, gospodarcze i kulturalne. Nie ulega jednak wątpliwości, że przegrana lub wygrana wojna niejednokrotnie zaciążyła na dalszym biegu dziejów tego lub innego narodu, że przegrana lub wygrana bitwa odbiła się wyraźnym echem w rozwoju sytuacji politycznej na wiele dziesiątków lat. Spróbujcie więc określić, o czym zadecydowały podane tu bitwy. Nie sprawi Wam tc chyba trudności, jeśli wiecie, między jakimi przeciwnikami zostały stoczone.
1. Cheronea 338 p.n.e.
2. Zama 202 p.n.e.
3. Poitiers 732
4. Hastings 1066
5. Sempach 1386
6. Grunwald 1410
7. Konstantynopol 1453
8. Połtawa 1709
9. Maciejowice 1794
10. Stalingrad 1942
ODPOWIEDZI – O CZYM ZADECYDOWAŁY BITWY?
1. Cheronea, miastu w Beocji, była w roku 338 p. n. e. świadkiem bitwy, w której wojska Aten i Teb zostały pobite przez Filipa Macedońskiego. Filip pokonał Greków mimo mężnego oporu, zwłaszcza Tebańczyków, których święty hufiec legł na placu boju do ostatniego żołnierza. Bitwa pod Cheroneą oznacza faktyczny koniec niepodległości starożytnej Grecji.
2. W 202 r. p. n. e. wódz rzymski Scypion Afrykański odniósł w pobliżu miasta Zama decydujące zwycięstwo nad Kartagińczykiem Hannibalem. Kartagina, która do niedawna zagrażała Rzymowi, musiała przyjąć ciężkie warunki pokojowe i przestała istnieć jako państwo niepodległe. Kilkadziesiąt lat później Rzymianie doszczętnie zburzyli samo miasto Kartaginę. Rzym był odtąd jedyną wielką potęgą na Zachodzie.
3. Pod Poitiers odniósł w 732 r. zwycięstwo nad Arabami Karol Martel (Młot), majordom Merowingów; zwycięstwo to uratowało państwo frankońskie od zalewu muzułmańskiego. Od Karola Martela wywodzi się dynastia Karolingów. Najwybitniejszym jej przedstawicielem był Karol Wielki (768—814).
4. Korzystając z zaburzeń trapiących Anglię w XI w. podniósł pretensje do korony angielskiej Wilhelm, książę Normandii. Zwycięstwo odniesione nad Anglosasami pod Hastings w 1066 r. uczyniło go panem kraju. Kazał się obrać i ukoronować królem angielskim jako Wilhelm Zdobywca. Od tego czasu datuje się silny wpływ kultury francuskiej na Anglię.
5. Zwycięstwo pod Sempach, odniesione 9 lipca 1386 r. przez oddziały szwajcarskich kantonów leśnych nad wojskami Leopolda Habsburga, miało decydujące znaczenie dla niepodległości Szwajcarii. Według podania do sukcesu Szwajcarów przyczyniła się bohaterska śmierć Winkelrieda, który chwycił wyciągnięte włócznie austriackich rycerzy i skierował je we własną pierś.
6. Zagrażające Polsce i Litwie w XIV i XV w. niebezpieczeństwo krzyżackie doprowadziło do wielkiej wojny z Zakonem. Pod Grunwaldem 15 lipce 1410 r. doszło do rozstrzygającej bitwy, w której wojska polsko-litewskie odniosły zdecydowane zwycięstwo. Wielki mistrz padł na polu walki. Klęska grunwaldzka złamała potęgę Zakonu.
7. W 1453 r. Turcy zdobyli Konstantynopol i u-czynili zeń swoją stolicę, zmieniając nazwę na Stambuł. Oznaczało to koniec rzymskiego cesarstwa wschodniego, które o blisko 1000 lat przetrwało zachodnie. Zagasło ognisko wysokiej cywilizacji, wywodzącej się bezpośrednio ze starożytności. Nad Europą środkową zawisła groźba podbojów tureckich.
8. W czasie wojny północnej, w roku 1709, król szwedzki Karol XII obiegł na Ukrainie Połtawę. Car Piotr, który pośpieszył z odsieczą miastu, zadał Szwedom ciężką klęskę. Karol ratował się ucieczką do Turcji. Zwycięstwo połtawskie było wyrazem przewagi Rosji, która pod Piotrem Wielkim stała się najpotężniejszym państwem Europy wschodniej.
9. Pod Maciejowicami 10 października 1794 r. poniosły klęskę w walce z Rosjanami powstańcze wojska polskie pod wodzą Kościuszki. Naczelnik dostał się do niewoli. Rosjanie uderzyli na Warszawę. Suworow krwawym szturmem wziął Pragę. Przerażona Warszawa poddała się, a resztki wojska polskiego skapitulowały. Powstanie upadło. W 1795 r. nastąpił trzeci rozbiór Polski.
10. W czasie II wojny światowej armia niemiecka we wrześniu 1942 r. rozpoczęła atak na Stalingrad. Miasto miało być utrzymane za wszelką cenę. Bohaterska obrona trwała 2 miesiące, co dało czas na przygotowanie kontrofensywy radzieckiej. Niemcy zostali odcięci i skapitulowali w lutym 1943 r. Zwycięstwo Rosji pod Stalingradem zapoczątkowało odwrót armii niemieckich.
