Morsowanie

Morsowanie to czynność polegająca na pływaniu w sezonie zimowym, zazwyczaj na świeżym powietrzu (pływanie na otwartej wodzie) lub w nieogrzewanych basenach lub kąpieliskach. W krajach chłodniejszych może to być równoznaczne z pływaniem w zbiorniku, gdy woda jest zamarznięta. Wymaga to albo przełamania lodu, albo wejścia tam, gdzie źródło nie pozwala na tworzenie się lodu. Może to być również symulowane przez basen z wodą o temperaturze 0 °C (32 °F), czyli takiej, przy której woda zamarza.

W krajach nordyckich Europy, a także w Europie Wschodniej, np. w Rosji, Finlandii i krajach bałtyckich, morsowanie jest częścią obchodów religijnych, takich jak Objawienie Trzech Króli, a także tradycyjnym elementem kultury w ogóle. Istnieją również zawody w pływaniu zimowym. Wielu zimowych pływaków pływa w standardowych strojach kąpielowych, a nie w skafandrach lub innych osłonach termicznych. Do sławnych pływaków lodowych i zimowych należą Lynne Cox i Lewis Gordon Pugh.

Ponadto, w wielu miejscach w Ameryce Północnej i Europie występuje morsowanie, powszechnie obchodzone z okazji Nowego Roku, chociaż od uczestników nie oczekuje się, że będą pływać i zazwyczaj większość z nich nie pływa.

Międzynarodowe zimowe i lodowe zawody pływackie odbywają się na całym świecie, a dwiema większymi organizacjami są International Ice Swimming Association i International Winter Swimming Association. Obie organizacje mają podobne wytyczne dotyczące zawodów, w tym temperatury wody zwykle poniżej 5 °C (41 °F), basen 25-metrowy (82 ft) często wycięty z zamarzniętych akwenów, a pływacy ograniczają się do gogli, jednego standardowego stroju kąpielowego i jednej czapki lateksowej lub silikonowej – neopren nie jest dozwolony.

Utrzymanie dziury w lodzie

Jednym ze sposobów na utrzymanie otworu w zwykłych lodowych miejscach do morsowania jest zastosowanie pompy, która wymusza cyrkulację wody pod otworem, zapobiegając tworzeniu się lodu. Małe dziury po lodzie można również utrzymywać w stanie otwartym, utrzymując pokrywę/ blat nad otworem, aby zapobiec tworzeniu się lodu.

W większości miejsc morsowania stosuje się również specjalny podgrzewany “dywan” przechodzący z szatni do otworu morsowania, zarówno dla uprzyjemnienia chodzenia do, jak i dla bezpieczeństwa, ponieważ w przeciwnym razie woda kapiąca z powracających morsów zamarzałaby i tworzyłaby niebezpiecznie śliską powierzchnię do chodzenia.

W Danii, Estonii, Finlandii, na Łotwie, Litwie, w Norwegii, Rosji i Szwecji tradycja morsowania związana jest z tradycją sauny i Bani. W przeciwieństwie do kąpieli w saunie, nie jest ona postrzegana jako rytuał ascetyczny czy religijny, ale jako sposób na szybkie ochłodzenie się po pobycie w saunie i odstresowanie.

Samodzielne morsowanie w lodzie (avantouinti) jest szczególnie popularne w Estonii i Finlandii. Istnieje Stowarzyszenie Avantouinti, a doły morsów utrzymywane są również przez inne grupy, takie jak fiński związek narciarski (Suomen Latu). Fińskie Towarzystwo Saunowe utrzymuje avanto dla miłośników sauny.

W Finlandii w zimie jest wiele miejsc do morsowania bez sauny. W Helsinkach jest kilka miejsc na avantouinti, z garderobami, a czasami z saunami. Wokół Tampere znajduje się również wiele miejsc do morsowania.

Australia – W Nowej Południowej Walii Bronte Splashers Winter Swimming Club twierdzi, że jest najstarszym klubem pływackim morsów na świecie założonym w 1921 roku.

Wielka Brytania – Słynne miejsca do morsowania to Serpentine Lake w Hyde Parku w Londynie i Highgate Ponds w Hampstead. Największy basen słodkowodny w Wielkiej Brytanii to Tooting Bec Lido w południowo-zachodnim Londynie, w którym znajduje się klub pływacki morsów South London Swimming Club. Basen ma 100 jardów (91 m) długości, czyli prawie dwukrotnie więcej niż basen olimpijski. W miarę zbliżania się zimy i spadku temperatury wody, pływacy przebywają w nim coraz krócej, pływając tylko w jednej lub dwóch szerokościach, a nie w kilku długościach. Wyścigi odbywają się przez cały rok, w tym w Boże Narodzenie i Nowy Rok.

Middle Yeo Surf Life Saving Club organizuje coroczną kąpiel noworoczną morsów w Clevedon. Zazwyczaj odbywa się to 20 minut przed przypływem lub jeśli czas nie sprzyja dużemu tłumowi, kąpiel odbywa się w Jeziorze Morskim.

Chester Frosties to nieformalna grupa ponad 1000 pływaków morsów z Facebooka, którzy przez cały rok pływają w Cheshire, Lancashire, Wirral, Merseyside i North Wales. Miejscowe specjalności to pływy z pływami i przypływy na rzece Dee.

Sheffield Outdoor Plungers to kolejna nieformalna grupa morsów na Facebooku składająca się z 3000 pływaków, którzy pływają w różnych miejscach w rejonie Peak District i Sheffield i prowadzą kampanię na rzecz lepszego dostępu do wód.

Belgia – Jest kilka klubów, w których ludzie przez cały rok pływają, morsują w basenie, jeziorze lub rzece. Są to Brugia, Boom, Deurne Dendermonde, Wachtebeek, Theux i Huy. Najsłynniejszy wyścig odbywa się przez rzekę Moza w każdą ostatnią niedzielę lutego od 1963 r.

Niemcy – Międzynarodowy Związek Pływacki Morsów organizuje oficjalną imprezę pływacką na jeziorze Wöhrsee w Burghausen.

Szwajcaria – W Genewie coroczne Coupe de Noël jest imprezą organizowaną w grudniu od 1934 roku. Około 2500 morsów uczestników, wielu z nich w przebraniu, pływa w Jeziorze Genewskim.

Chiny – W całych Chinach istnieje podobno 141 zimowych organizacji pływackich morsów, których liczba członków przekracza 200 000. Młodsi pływacy mają mniej niż 10 lat, a starsi 80 lat. W Pekinie znajdują się zimowe kąpieliska, takie jak Shichahai (什刹海), Yu Yuantan (玉渊潭) i basen Xihu na Uniwersytecie Qinghua, itp.

W Harbinie, w północnych Chinach, wiele kąpielisk z lodem w rzece Songhua. Również Jinan jest miejscem corocznego zimowego festiwalu pływania. Dużym wydarzeniem jest pływanie po jeziorze Daming około 300 metrów (980 stóp). W Taiyuan, gdzie temperatura powietrza zimą często spada poniżej -10°C (14°F), setki mężczyzn i kobiet pływa codziennie w Fen River.

W Dalian, nadmorskim mieście w północno-wschodnich Chinach, w zimie setki ludzi pływa w morzu. Większość ludzi wybiera się na plażę w południe. Niektóre z nich koncentrują się na kilku plażach w mieście, takich jak plaża Fujiazhuang, Plaża Xinghai Square i Plaża Shicao. Na plaży na wyspie Bangchuidao jest również kilka kąpielisk, które decydują się na kąpiel w morzu przed wschodem słońca.

Jinan jest również miejscem corocznych krajowych zimowych festiwali pływackich w Chinach od 2014 roku, jako międzynarodowy festiwal zapraszający (w 2019 roku uczestniczyło w nim ok. 990 zimowych pływaków z 12 krajów, nadal według chińskich zasad) od 2016 roku, a od sezonu 2019/2020, jako Międzynarodowy Zimowy Związek Pływacki (IWSA) już 3. etap Pucharu Świata według międzynarodowych zasad IWSA.  Oprócz zawodów w basenie utworzonym w jeziorze główną imprezą i najdłuższą dyscypliną zawodów jest pływanie na odległość 300 m (980 stóp) od wyspy Huxin.

W Rosji pływanie w lodowiskach mogło istnieć już od czasów pogańskich. W czasach Rosji Moskiewskiej pływanie w lodowiskach było popularną tradycją. Zapisy sięgają już 1525 roku. Była to również ważna uroczystość dworska i zwyczaj ludowy w Tsardomie Rosji.

W Rosji i innych krajach Europy Wschodniej, gdzie prawosławne chrześcijaństwo jest dominującą religią, morsowanie związane jest z obchodami Objawienia Pańskiego. Objawienie Trzech Króli jest obchodzone 19 stycznia zgodnie z juliańskim kalendarzem Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Dzień ten upamiętnia chrzest Jezusa w rzece Jordan. Aby to uczcić, w lodzie na rzekach, jeziorach lub innych zbiornikach wodnych wycina się dziury, zwykle w postaci chrześcijańskiego lub prawosławnego krzyża. Około północy wierni zanurzają się trzykrotnie w wodzie na cześć Trójcy Świętej, po modlitwie kapłana.

Morsowanie na Objawieniu Trzech Króli jest stosunkowo nowe. Przed rewolucją październikową 1917 r. praktykowali ją tylko nieliczni, a jeszcze rzadziej dochodziło do niej w czasach Związku Radzieckiego, kiedy prześladowano chrześcijan. Jednak rytuał ten stał się bardzo popularny w latach 90. od rozpadu Związku Radzieckiego. W samej tylko Moskwie w czasie Objawienia Pańskiego w 2010 roku 30 tys. wiernych morsowało w lodowych dołkach.  Istnieje powszechne przekonanie, że praktyka ta wymazuje grzechy człowieka, ale nie jest to poparte przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną. W święto w styczniu 2020 roku 2 mln osób praktykowało w Rosji morsowanie na lodzie dla chrztu Jezusa.

Pływanie na lodzie jest również praktykowane przez całą zimę przez Kluby Morsów, których członkowie nazywani są “morsami” (po rosyjsku: моржи, “morzhi”). W innych krajach Europy Wschodniej, takich jak Bułgaria i Rumunia, Objawienie Trzech Króli jest obchodzone 6 stycznia. Tradycją księży prawosławnych jest rzucanie do wody drewnianych krzyży, które są następnie odzyskiwane przez wiernych. Powszechnie uważa się, że osoba, która odnajduje krzyż, zostaje uwolniona od złych duchów. Inne kraje, w których to się odbywa, to Serbia i Czarnogóra.

Członkowie kanadyjskich i amerykańskich “klubów niedźwiedzi polarnych” wybierają się w środku zimy na kąpiele lub pływanie na świeżym powietrzu. W niektórych miejscach jest to na tyle niezwykłe lub uroczyste, że przyciąga zainteresowanie prasy. Morsowania niedźwiedzi polarnych są prowadzone jako zbiórka pieniędzy na cele charytatywne, zwłaszcza na Olimpiadę Specjalną. Cosmo Kramer na krótko dołącza do nowojorskiego klubu niedźwiedzi polarnych w sitcomie Seinfeld.

Rosyjski imigrant, profesor Louis Sugarman z Little Falls w Nowym Jorku, był pierwszym Amerykaninem, który został sławnym pływakiem na lodzie w latach 90-tych XIX wieku. Przyciągnął on uwagę całego świata za codzienne zanurzenie w rzece Mohawk, nawet gdy termometr pokazywał -23 °F (-31 °C), zyskując przydomek “ludzkiego niedźwiedzia polarnego”.

Najstarszym klubem pływackim na lodzie w Stanach Zjednoczonych jest Coney Island Polar Bear Club of Coney Island w Nowym Jorku, założony w 1903 r. przez Bernarra MacFaddena. Klub organizuje coroczne morsowanie w Nowy Rok oraz regularne pływanie w każdą niedzielę od listopada do kwietnia.

Morsowanie może być niebezpieczne dla osób, które nie są przyzwyczajone do pływania w bardzo zimnej wodzie. Po zanurzeniu w zimnej wodzie występuje reakcja wstrząsowa na zimno. Następnie dochodzi do hiperwentylacji, czyli dłuższego okresu szybszego oddychania.  Z trudem łapiąc powietrze, osoba może połknąć wodę, co prowadzi do utonięcia. Ponieważ krew w kończynach zostaje schłodzona i wraca do serca, może to spowodować migotanie komór, a w konsekwencji zatrzymanie akcji serca. Reakcja na wstrząs zimna i zatrzymanie akcji serca są najczęstszymi przyczynami śmierci związanymi z zanurzeniem w zimnej wodzie.

Kąpiel zimowa nie jest niebezpieczna dla osób zdrowych, ale powinny jej unikać osoby z chorobami serca lub układu oddechowego, otyłością, nadciśnieniem i arytmią, a także dzieci i osoby starsze. Dzięki kondycji, doświadczeni pływacy zimowi mają większą odporność na skutki reakcji na szok zimowy.

Hipotermia stanowi mniejsze ryzyko. Według Tuckera i Dugasa, nawet w wodzie o temperaturze 0 °C (32 °F) trwa ponad 30 minut, aż temperatura ciała spadnie na tyle nisko, że wystąpi hipotermia. Wiele osób byłoby prawdopodobnie w stanie przeżyć prawie godzinę. Nie ma jednak zgody co do tych liczb; według różnych szacunków człowiek może przeżyć 45 minut w wodzie o temperaturze 0,3°C (32,5°F), ale oczekuje się, że wyczerpanie lub utrata przytomności nastąpi w ciągu 15 minut. Należy unikać spożywania alkoholu przed kąpielą zimową, ponieważ przyspiesza to wystąpienie i progresję hipotermii.

Należy zachować ostrożność podczas zimowych kąpieli w basenach i na morzach w pobliżu regionów polarnych. Chlor dodany do wody w basenach i sól w wodzie morskiej pozwalają wodzie pozostać płynną w temperaturach poniżej zera. Pływanie w takiej wodzie jest znacznie trudniejsze i bardziej niebezpieczne. Doświadczony zimowy pływak Lewis Gordon Pugh pływał w pobliżu Bieguna Północnego w wodzie o temperaturze -1,7 °C (28,9 °F) i doznał kontuzji odmrożeniowej palców. Odzyskanie czucia w rękach zajęło mu cztery miesiące.

Chociaż istnieją zagrożenia związane z morsowaniem, badania naukowe dostarczają również pewnych dowodów na następujące korzyści dla zdrowia.

W porównaniu z grupą kontrolną na profilu skali oceny stanu nastroju, osoby morsujące doświadczają mniej stresu i zmęczenia, a więcej wigoru. Mają lepszą pamięć, lepszy nastrój i czują się bardziej energiczni, aktywni. Osoby cierpiącę na reumatyzm, fibromialgię lub astmę donoszą, że morsowanie łagodzi ból.

Istnieją oznaki wskazujące na to, że osoby morsujące nie zapadają na choroby tak często jak cała populacja. Częstość występowania chorób zakaźnych górnych dróg oddechowych jest o 40% niższa wśród morsujących w porównaniu z grupą kontrolną. Krótkotrwała ekspozycja całego ciała na zimną wodę powoduje stres oksydacyjny, który powoduje, że morsujący rozwijają lepszą ochronę antyoksydacyjną.