Utrata niepodległości przyczyniła się do tego, że wielu Polaków rozpierzchło się po świecie. Każde powstanie niosło za sobą nową falę emigrantów. Jedni walczyli o wolność innych narodów, wierząc, że walczą tym samym o wolną Polskę, drudzy daleko poza granicami ojczyzny włożyli rzetelny trud w budowę trwałych dzieł naszej cywilizacji, inni wreszcie, nie mogąc ze względów politycznych wrócić do kraju, ostatnie lata życia spędzili na obczyźnie. Miejscowość, w której zmarły niżej podane osoby, albo łączy się z długotrwałym ich pobytem w niej, albo też ma związek z prowadzoną pod koniec życia działalnością polityczną.
1. Tadeusz Kościuszko
2. Jarosław Dąbrowski
3. Maurycy Beniowski
4. Ignacy Domejko
5. Kazimierz Gzowski
6. Adam Mickiewicz
7. Kazimierz Pułaski
8. Stanisław Worcell
9. Alfons Rzeszotarski
10. Ernest Malinowski
Odpowiedzi:
1. Tadeusz Kościuszko zmarł 15 października 1817 r. w Solurze w Szwajcarii, gdzie spędził dwa ostatnie lata swojego życia. Mieszkał w wynajętym pokoju u Franciszka Zeltnera, dawnego prefekta kantonu. Otaczano go tam troskliwą opieką i głęboką czcią. Przed domem gromadzili się co dzień ubodzy, którym udziela! wsparcia; nawet koń Naczelnika stawał przy zbliżaniu się żebraka.
2. Jarosław Dąbrowski, członek Centralnego Komitetu Narodowego, organizator sił zbrojnych powstania styczniowego, generał i wódz sił zbrojnych Komuny Paryskiej, ciężko ranny na barykadzie Paryża 23 maja 1871 r., zmarł tegoż dnia w szpitalu. Pogrzeb jego był wielką manifestacją walczącego ludu paryskiego.
3. Maurycy Beniewski, za udział w konfederacji barskiej zesłany na Kamczatkę, zdołał stamtąd zbiec i dotrzeć do Francji. Otrzymawszy na swoją propozycję misję podboju Madagaskaru zajął tę wyspę i ogłosił się jej królem (1776). Zginął na Madagaskarze w 1736 r. w walce z wysłanymi przeciw niemu, jako buntownikowi, wojskami francuskimi.
4. Ignacy Domejko, filareta, wybitny geolog, po upadku powstania listopadowego wiele lat spędził w Chile. Odegrał pierwszorzędną rolę w rozwoju tego kraju. Jego badania i odkrycia geologiczne umożliwiły rozbudowę przemysłu górniczego. Uczył Chilijczyków korzystania z odkryć naukowych, starał się o podniesienie kultury i oświaty w ich kraju. Zmarł w Santiago 23 stycznia 1889 r.
5. Kazimierz Gzowski, emigrant z 1831 r., od połowy XIX w. kierował ważnymi robotami komunikacyjnymi w Kanadzie, budując koleje, drogi, porty i mosty. Jego głównym dziełem był most tzw. międzynarodowy na rzece Niagara, na granicy Stanów Zjednoczonych i Kanady. Budowa tego mostu należała w XIX w. do najtrudniejszych przedsięwzięć technicznych. Zmarł w Toronto w 1898 r.
6. Adam Mickiewicz we wrześniu 1855 r. z misją od Czartoryskiego wyjechał na Wschód. Miał współdziałać w tworzeniu legionów polskich po stronie Turcji w wojnie z Rosją. W Konstantynopolu padł ofiarą cholery i zmarł 26 listopada tegoż roku. Zwłoki przewieziono do Paryża i pochowano uroczyście w Montmorency. W roku 1890 prochy jego sprowadzono na Wawel.
7. Kazimierz Pułaski, uczestnik konfederacji barskiej, wyrósł na pierwszego partyzanta wśród konfederatów. Po zamachu na króla musiał wyjechać z kraju. Udał się do Ameryki i wziął udział w walce o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Dowodził kawalerią w randze generała brygady, stał na czele własnego legionu. Poległ 3 października 1779 r. w bitwie pod Savannah.
8. Stanisław Worcell, rewolucyjny demokrata i socjalista utopijny, po upadku powstania listopadowego rozwinął ożywioną działalność polityczną we Francji, Belgii i Anglii. Był jednym z twórców Gromady Grudziąż Ludu Polskiego. Współpracował z rewolucjonistami różnych narodowości, przyjaźnił się z Mazzinim i Hercenem. Zmarł w Londynie 3 lutego 1857 r.
9. Alfons Rzeszotarski, profesor Politechniki w Petersburgu, pochodził z ziemi radomskiej. Studia techniczne ukończył, jak wielu innych Polaków, w Instytucie Technologicznym w Petersburgu. Pracował długi czas w obuchowskiej fabryce dział i pancerzy okrętowych, pełniąc funkcję głównego metalurga. Prowadził ważne badania z dziedziny wewnętrznej budowy metali. Zmarł w Petersburgu 17 stycznia 1904 r.
10. Ernest Malinowski, wybitny inżynier polski, ukończył studia po 1831 r. na emigracji w Paryżu. Od 1850 r. był inżynierem w Peru. Głównym jego dziełem jest wybudowanie linii kolejowej przez Andy. Najwyższe wzniesienie tej linii wynosi 4768 m. Posiada ona 35 tuneli oraz 20 mostów i wiaduktów nad przepaściami. Dzięki tej kolei rząd peruwiański mógł eksploatować bogactwa naturalne w głębi kraju. Malinowski zmarł w Peru w 1899 r.
