OSTATNI, OSTATNIA, OSTATNIE … ?
Zmieniają się formy życia, zmieniają ustroje państw, kończą się jedne epoki, zaczynają nowe. Nie pytamy tutaj, kto był ostatnim Piastem na tronie polskim — to byłoby za łatwe. Trudniej już coś powiedzieć o tym ostatnim księciu mazowieckim, którego zwłoki spoczęły w warszawskiej katedrze. A palenie czarownic? Do dziś mrozi się nam krew w żyłach, kiedy czytamy o paleniu na stosie niewinnych kobiet podejrzanych o czary. Odpowiedź na poniższe pytania wyjaśni kilka kwestii z zakresu “ostatnich”.
1. Hołd pruski
2. Państwo muzułmańskie na Półwyspie Pirenejskim
3. Spalenie czarownic w Polsce
4. Żona Henryka VIII
5. Sejm dawnej Rzeczypospolitej
6. Cesarz Austrii
7. Wódz naczelny powstania listopadowego
8. Król Francji
9. Książę mazowiecki
10. Państwo bałkańskie, które uzyskało niepodległość
Odpowiedzi:
1. Fryderyk Wilhelm Hohenzollern, objąwszy władze; w Prusach Książęcych, zaproponował Władysławowi IV, że złoży lenny hołd przez posłów. Na żądanie sejmu polskiego rad nie rad musiał osobiście klęknąć przed królem na dziedzińcu zamkowym w Warszawie i wyrecytować rotę przysięgi (6 października 1641). W 16 lat później Polska utraciła lenno pruskie.
2. Panowanie Maurów utrzymało się najdłużej w południowej Hiszpanii, w królestwie Granady. Tu zbiegli się wypierani z Półwyspu Pirenejskiego wyznawcy islamu. Kraj gęsto zaludniony doszedł do kwitnącego stanu. Wysoko postawione było ogrodnictwo i sadownictwo, rzemiosło i handel. Po długim oblężeniu Granada upadła w 1492 r.
3. W 1775 r. we wsi Doruchowie w ziemi wieluńskiej spalono na stosie 14 kobiet podejrzanych o sprowadzenie chorób i suszy za pomocą czarów. Na sejmie w 1776 r. król zażądał zniesienia tortur, a kasztelan biecki, Wojciech Kluszewski, kary śmierci za czary. Sejm oba wnioski jednomyślnie uchwalił. Na pamiątkę tej ustawy wybito specjalny medal.
4. Henryk VIII (1509—1547) zasłynął nie tylko jako obrońca interesów narodowych Anglii i reformator kościoła angielskiego, lecz także ze względu na swoje życie prywatne. Nie każdy może się pochwalić posiadaniem 6 żon, z których dwie na rozkaz małżonka zginęły na szafocie. Przeżyła go Katarzyna Parr. Po śmierci Henryka wyszła zn admirała Seymour.
5. Sejm grodzieński, zwołany w 1793 r. po drugim rozbiorze, stawiał przez długi czas bierny opór żądaniom posłów rosyjskiego i pruskiego, ale otoczony wojskiem uległ przemocy i w milczeniu przyzwolił na ratyfikację rozbioru, zwłaszcza że część posłów przedtem aresztowano. Był to ostatni sejm Polski szlacheckiej.
6. Mało kto pamięta, że ostatnim cesarzem Austrii nie był długowieczny Franciszek Józef, lecz Karol I, który objął tron w 1916 r. Próby rokowań z koalicją skompromitowały go w oczach Niemiec. W 1918 r. po załamaniu się państw centralnych abdykował, a w 1921 r. usiłował bezskutecznie opanować tron węgierski. Zmarł na Maderze w 1922 r.
7. Po dymisji Krukowieckiego naczelnym wodzem powstania listopadowego został pen. Maciej Rybiński. Należał on do kontrrewolucyjnego odłamu generalicji, która myślała już tylko o kapitulacji. Sejm widząc, iż zmierza on da całkowitego poddania się, odebrał mu dowództwo i mianował wodzem Umińskiego. Decyzji tej nie uznali generałowie. 5 października 1831 r. oddziały polskie przekroczyły granicę Prus.
8. Ludwik Filip książę Orleański był w 1789 r. stronnikiem rewolucji we Francji, ale później przeszedł na stronę Austriaków. Objął tron francuski po rewolucji lipcowej w 1830 r. Starał się o względy bogatego mieszczaństwa, ale stopniowo ulegał wpływom reakcji, co spowodowało wybuch rewolucji lutowej 1848 r. i usunięcie go z tronu.
9. Mazowsze było tą częścią etnicznej Polski, która najpóźniej weszła w skład państwa, najdłużej też po okresie rozbicia dzielnicowego zachowała swoją odrębność. Ostatnim księciem mazowieckim był Janusz III. Zmarł w roku 1526 (było nawet podejrzenie o otrucie). Po jego śmierci Mazowsze przyłączono do Polski.
10. Albania od 1479 r. znajdowała się pod panowaniem tureckim. Mimo wielu powstań nie udało się jej uzyskać niepodległości najdłużej ze wszystkich państw bałkańskich. Dopiero na kongresie mocarstw w Londynie (1912) uznano ją za samodzielne państwo. W II wojnie światowej, zajęta uprzednio przez Włochy, posłużyła im za bazę wypadową na Grecję. W 1946 r. ogłoszono w Albanii republikę ludową.
